- Hệ thống cửa khẩu biên giới Việt Nam phát triển nhanh nhưng còn nhiều bất cập về quy mô, hạ tầng. Việc lập kế hoạch cho các khu vực cửa khẩu biên giới liền kề gắn chuyển đổi số trong hải quan sẽ góp phần hiện đại hóa công tác quản lý, giảm chi phí, thời gian cho doanh nghiệp, đảm bảo an ninh, trật tự tại khu vực biên giới.
Trên tuyến biên giới đất liền giữa Việt Nam với các nước láng giềng (Trung Quốc, Lào, Campuchia), trải dài qua 25 tỉnh, hiện có 87 cửa khẩu (bao gồm 26 cửa khẩu quốc tế, 24 cửa khẩu chính, 37 cửa xuất khẩu phụ) và hơn 100 cửa khẩu đang hoạt động, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại của người dân, hàng hóa, phương tiện vận chuyển tải, cũng như hoạt động thương mại biên giới giữa Việt Nam và các nước láng giềng.
Những năm gần đây, hệ thống cửa khẩu biên giới đất liền đã phát triển nhanh chóng về số lượng, đa dạng về quy mô và tính chất, đáp ứng nhu cầu qua biên giới, phương tiện xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, củng cố phòng quốc gia - an ninh địa phương, tăng cường an ninh quốc gia nói chung.
Tuy nhiên, theo Cục Quản lý giám sát hải quân (Tổng địa Hải quan), việc phân bổ cửa khẩu hiện nay chưa tối ưu. Có nơi quá nhiều cửa khẩu, gây lãng phí nhân lực, nguồn lực; có nơi quá ít cửa khẩu, chưa đáp ứng được nhu cầu giao lưu qua biên giới; một số khu vực biên giới vẫn còn thiếu cửa khẩu với các nước láng giềng.
Một số cửa khẩu được xếp vào loại cửa khẩu song phương chính nhưng lượng người, hàng hóa, phương tiện tiện qua lại rất ít, hiệu quả kinh tế chưa cao; ngược lại, nhiều điểm mở có lượng hàng hóa lưu trữ lớn vẫn chưa được nhận dạng là cửa sổ chính thức.
Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng, số lượng, chất lượng trang thiết bị, công cụ nghiệp vụ tại các cửa khẩu này nhưng hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu kiểm tra, kiểm soát, tạo thuận lợi cho hoạt động thương biên giới trong bối cảnh mới.
Nhiều cơ sở hạ tầng cửa khẩu được xây dựng từ lâu, bố trí các khu chức năng, lướt kiểm soát không phù hợp với quy định hiện hành. Một số cơ sở cửa khẩu, công trình kiểm soát chung đã xuống cấp, gây khó khăn cho việc phát triển khai thác, bố trí năng lực chức năng.
Ngày 14 tháng 10 năm 2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1199/QĐ-TTg phê duyệt Quy kế khẩu cửa biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 1200/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch cửa khẩu biên giới đất liền Việt Nam - Campuchia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 1201/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch cửa khẩu biên giới đất liền Việt Nam - Lào giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Định hướng phát triển hệ thống cửa khẩu biên giới đất liền quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 như sau: Đến năm 2030, hệ thống cửa khẩu biên giới đất liền quốc gia dự án kiến trúc 42 cửa khẩu quốc tế, 33 cửa khẩu chính và 49 cửa khẩu phụ (tăng 40% so với năm 2021).
Đến năm 2050, hệ thống cửa khẩu biên giới đất liền quốc gia dự kiến có 58 cửa khẩu quốc tế, 45 cửa khẩu chính và 32 cửa khẩu phụ (tăng 55% so với năm 2021 và tăng 10% so với năm 2030 ).
Ngoài ra, ngày 17/4/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Văn bản số 245/TTg-KTTH về đích Đưa chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan.
Theo đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Quận ban nhân dân các tỉnh biên giới phối hợp với Bộ Tài chính chính (Tổng địa Hải quan) xây dựng quy hoạch tổng thể khu vực cửa khẩu biên giới đất liền, trong đó bố trí khu vực Kiểm soát chung, khu vực làm việc năng lực tại các cửa khẩu, địa điểm tập tin, kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất khẩu, nhắm hiện đại hóa công tác quản lý chuyên ngành và hoạt động thương mại, hậu cần tại các cửa khẩu, tránh ùn tắc hàng hóa, phương pháp thuận tiện, giữ trật tự, an ninh, an toàn tại khu vực.
Theo định hướng này, Cục Giám sát quản lý hải quan đã nghiên cứu, xây dựng đề xuất xây dựng Hệ thống cửa khẩu số . Hệ thống này hoàn thiện phương pháp giải quyết, số hóa thủ tục liên tục liên quan đến hàng hóa xuất nhập khẩu, quy trình hóa đơn giản hóa đối với phương tiện vận chuyển qua cửa khẩu biên giới đất liền.
Xác định vai trò, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước tại cửa khẩu theo mô hình quản lý chuẩn hóa và thủ tục xuất nhập khẩu, áp dụng cơ chế một cửa quốc gia. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp, cá nhân nộp hồ sơ một lần và nhận kết quả trực tuyến, trong khi các cơ quan nhà nước có liên quan xử lý, cập nhật truy cập và theo dõi tình trạng thủ tục hành động chính theo thời gian thực trên Cổng thông tin một cửa quốc gia, đảm bảo tính minh bạch, giảm thời gian thông quan, rút ngắn thời gian lưu kho tại cửa khẩu, giảm chi phí và tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại.
Nguồn: Haiquanonline
VI 
EN 
